افراد می توانند هنگام ورود به کانادا یا اگر قبلاً در کانادا هستند در داخل کانادا درخواست پناهندگی خود را ارایه بدهند. آژانس خدمات مرزی کانادا( CBSA ) یا اداره مهاجرت کانادا سپس تعیین خواهند کرد که آیا فرد متقاضی واجد شرایط درخواست پناهندگی میباشد یا خیر.

اگر درخواست اعلام پناهندگی واجد شرایط تشخیص داده شود، پرونده برای رسیدگی به دادگاه پناهندگان کانادا (IRB) ارجاع داده می شود. دادگاه پناهندگان کانادا (IRB) بررسی و تصمیم گیری  می کند که آیا فرد مدعی با تعریفی که سازمان ملل از فرد پناهنده طبق کنوانسیونی که در قوانین کانادا پذیرفته شده است مطابقت دارد و یا اینکه آن فرد نیاز به حمایت و محافظت دارد.

 بر اساس قانون مهاجرت و حفاظت از پناهندگان، هر فردی که می خواهد وارد کانادا شود باید برای بررسی صلاحیت در مرز ورودی حاضر شده تا مقامات دولتی تعیین کنند که آیا آن شخص حق ورود به کانادا را دارد و یا اینکه فرد مجاز به ورود به کانادا میباشد و اجازه ماندن در کانادا را خواهد داشت.

CBSA و پلیس سواره سلطنتی کانادا (RCMP) نقش کلیدی در حفاظت از مرزهای کانادا را به عهده دارند. آنها از ورود غیرقانونی افراد به کانادا جلوگیری می کنند و مسؤل حفاظت از امنیت شهروندان کانادایی میباشند.  CBSA ،RCMP و شرکای داخلی و بین المللی آنها برای رهگیری افرادی که به طور غیرقانونی وارد کانادا می شوند با یکدیگر همکاری می کنند.

طبق بند ۱۳۳ قانون حفاظت از مهاجرت و پناهندگان، هیچ اقدام اجرایی علیه افرادی که به دنبال پناهندگی هستند انجام نمی شود. RCMP مسئول امنیت داخل مرزهای کشور کانادا و CBSA مسئول امنیت مرزها وگذرگاه های ورودی و خروجی کانادا میباشند.

نقش IRCC در این فرآیند ،توسعه و اجرای سیاست‌ها، برنامه‌ها و خدمات مهاجرتی است که ورود قانونی افراد و ادغام آنها را به جامعه کانادا تسهیل می‌کند، به گونه‌ای که سهم آنها را در توسعه کشور به حداکثر می‌رساند و در عین حال از سلامت، ایمنی و امنیت کانادایی‌ها نیز محافظت می‌کند.

برنامه های حمایت از پناهندگان کانادا

سیستم پناهندگی کانادا دو بخش اصلی دارد:

برنامه پناهندگی و اسکان بشردوستانه، برای افرادی که خارج از کانادا درخواست پناهندگی میکنند برنامه پناهندگی در کانادا برای افرادی که از داخل کانادا درخواست اعلام پناهندگی می کنند

پناهندگانی که به کانادا می آیند خانه های خود را ترک کرده اند و در بسیاری از موارد مجبور بوده اند که سال ها در کمپ های پناهندگان زندگی کنند. وقتی به کانادا می رسند، باید زندگی خود را از نو شروع کنند.

آژانس پناهندگان سازمان ملل متحد (UNHCR)، همراه با حامیان خصوصی، پناهندگان را برای اسکان مجدد شناسایی می کنند بطوریکه شخص نمی تواند مستقیماً به کانادا درخواست پناهندگی دهد. پس از شناسایی افراد واجد شرایط پناهندگی، اصولا رسیدگی به پرونده ها زمان می برد.

حامیان مالی خصوصی در سراسر کشورکانادا نیز به اسکان مجدد پناهندگان در کانادا کمک می کنند. برخی این کار را به طور مداوم انجام می دهندو آنها برای کمک به حمایت از پناهندگان، قراردادهای حمایت مالی با دولت کانادا امضا مینمایند. این گروه ها به عنوان گروه های حمایتی توافقی شناخته می شوند.

دارندگان توافق حمایت مالی می توانند خودشان از پناهندگان حمایت مالی کنند، یا برای انجام این کار با سایرین در جامعه همکاری کنند.

سایر حامیان مالی، که به عنوان گروه های پنج نفره و حامیان اجتماعی شناخته می شوند، افراد یا گروه هایی در جامعه هستند که برای حمایت از پناهندگان گرد هم آمده اند و آنها عموماً در مقطع زمانی خاصی از پناهندگان حمایت می کنند.

برنامه (BVOR) ، پناهندگان شناسایی شده توسط UNHCR را با حامیان مالی خصوصی در کانادا مطابقت داده و بین آنها ارتباط برقرار مینماید.

طبق قوانین ، اداره مهاجرت باید همه موارد اسکان مجدد را به دقت بررسی کرده و اطمینان حاصل نماید که هیچ مشکلی در رابطه با امنیت، جرم و جنایت یا سلامتی وجود ندارد. آنها با شرکای امنیتی خود کار کرده تا این کار را در سریع ترین زمان ممکن تکمیل نمایند.

برنامه پناهندگی در کانادا برای محافظت از پناهندگانی میباشد که:

 آنها ترس موجهی از آزار و اذیت داشته باشند و یا در کشورهای خود در معرض خطر شکنجه یا مجازات ظالمانه یا غیرعادی هستند.

اصولا همه افراد واجد شرایط درخواست پناهندگی نیستند. به عنوان مثال کسانی که محکوم به جرایم سنگین جنایی بوده باشند و یا ادعاهای قبلی پناهندگی آنها توسط کانادا رد شده باشد.

فرایند اعلام پناهندگی در داخل کانادا به دو روش انجام میشود:

در روش اول ، فرد مدعی پناهندگی در بدو ورود در مرز کانادا اعلام پناهندگی نموده که در این مورد افسر مهاجرت اقدام به ضبط مدارک شناسایی فرد مدعی نموده و پس از انجام یک مصاحبه ، نسبت به بررسی صلاحیت یا عدم صلاحیت ارجاع پرونده به دادگاه پناهندگی تصمیم گیری مینماید. چنانچه فرد به دادگاه پناهندگی ارجاع داده شود، فرمهای اولیه تکمیل گردیده و به شخص مدعی اجازه ورود مشروط به کانادا داده میشود و تا زمان تصمیم گیری دادگاه شخص مدعی میتواند در کانادا مانده و حتی میتواند درخواست اجازه کار موقت نماید. در صورتی که ادعای شخص غیر واجد شرایط ارجاع به دادگاه تشخیص داده شود برگه اخراج فرد از کانادا صادر شده و فرد مدعی بایستی کمتر از یکماه ( در صورت عدم وجود سوابق محکومیت و یا عدم احراز منع ورود قانونی به کانادا ) و یا بلافاصله کشور کانادا را ترک نماید.

در روش دوم ، فرد پس از ورود به کانادا بصورت قانونی میتواند درخواست اعلام پناهندگی نماید. در این روش نیز افسر مهاجرت اقدام به ضبط مدارک شناسایی فرد مدعی نموده و پس از انجام یک مصاحبه ، نسبت به بررسی صلاحیت یا عدم صلاحیت ارجاع پرونده به دادگاه پناهندگی تصمیم گیری مینماید. چنانچه فرد به دادگاه پناهندگی ارجاع داده شود،  کلیه فرمهای مورد نیاز تکمیل گردیده و به شخص مدعی اجازه ماندن مشروط در کانادا داده میشود و تا زمان تصمیم گیری دادگاه شخص مدعی میتواند در کانادا مانده و حتی میتواند درخواست اجازه کار موقت نماید. در این حالت وضعیت شخص مدعی از حالت اجازه قانونی به وضعیت پناهندگی تغییر مینماید ووضعیت شخص همانند فرد مدعی پناهندگی بررسی میشود. در صورتی که ادعای شخص غیر واجد شرایط ارجاع به دادگاه تشخیص داده شود برگه اخراج فرد از کانادا صادر شده و فرد مدعی بایستی کمتر از یکماه ( در صورت عدم وجود سوابق محکومیت و یا عدم احراز منع ورود قانونی به کانادا ) و یا بلافاصله کشور کانادا را ترک نماید.

نتیجه دادگاه:

• چنانچه دادگاه ادعای شخص پناهنده را بپذیرد، فرد به عنوان یک فرد محافظت شده تلقی گردیده و میتواند برای خود و اعضا خانواده خود که در کانادا حضور دارند تقاضای اقامت دایم درخواست نماید.

در این شرایط فرد میتواند برای اعضا خانواده که در خارج از کانادا قرار دارند نیز در یک فرصت یکساله تقاضای اقامت دایم را ارسال نماید.

• چنانچه دادگاه ادعای شخص پناهنده را نپذیرد، حکم اخراج مشروط صادر شده قبلی حالت اجرایی پیدا کرده و شخص بایستی در مهلت تعیین شده خاک کانادا را ترک نماید.